Hoe slapen vissen?

Vissen zijn fascinerende wezens, en veel mensen vragen zich af hoe vissen slapen. Het antwoord op deze vraag is echter niet eenvoudig, omdat het slaappatroon van vissen kan variëren tussen verschillende soorten en zelfs individuen. Laten we dus eens wat dieper ingaan op deze interessante kwestie.

Slaap bij vissen anders dan bij zoogdieren

In tegenstelling tot zoogdieren hebben vissen geen oogleden en hebben ze geen duidelijke slaapcyclus. In plaats daarvan rusten vissen door middel van periodieke rustperiodes gedurende de dag en nacht. Deze rustperiodes worden vaak aangeduid als ‘sluimeren’. Tijdens het sluimeren vertragen vissen hun stofwisseling en ademhaling, en wordt hun activiteit verlaagd. Dit zorgt ervoor dat ze energie besparen en zich kunnen herstellen van de fysieke inspanningen van de dag. Vissen hebben geen slaapfase waarin ze volledig inactief zijn, zoals zoogdieren.

Sommige vissen hebben speciale mechanismen ontwikkeld om tijdens het rusten op hun plaats te blijven, zoals het vastklampen aan koraal of stenen met hun mond of vinnen. Andere vissen kunnen simpelweg drijven in de stroming of op hun zij liggen op de bodem van het water. Sommige vissoorten, zoals haaien, moeten echter in beweging blijven om water over hun kieuwen te laten stromen en daarmee zuurstof te blijven opnemen. Deze dieren zullen dus nooit volledig rusten en altijd in beweging blijven, ook tijdens hun ‘sluimerperiode’.

Hoe werkt slaap precies?

Hoewel vissen geen REM-slaap (Rapid Eye Movement-slaap, ook wel droomslaap genoemd) ervaren, hebben studies aangetoond dat vissen wel degelijk een soort van slaap hebben. Hun hersenen blijven actief tijdens deze slaapfase. In tegenstelling tot zoogdieren hebben vissen echter geen EEG (Elektro-encefalogram) activiteit in hun hersenen tijdens het slapen. Dit is de methode die normaal gesproken wordt gebruikt om slaap bij zoogdieren te meten.

Omdat de gangbare manier van onderzoek naar slaap dus niet mogelijk is hebben onderzoekers gekeken naar de hersenactiviteit van vissen door elektroden te implanteren in de hersenen van een aantal van deze dieren. Deze elektroden meten de activiteit van individuele zenuwcellen in de hersenen, ook wel bekend als neuronen. Hierdoor hebben onderzoekers kunnen vaststellen dat de hersenen van vissen inderdaad actief blijven tijdens de slaap, maar dat deze activiteit anders is dan wanneer de vis wakker is.

Lagere hersenactiviteit tijdens de slaapfase

Tijdens de slaapfase vertonen vissen een lagere neuronale activiteit dan tijdens de waakfase. De activiteit is echter niet compleet afwezig. Vissen kunnen tijdens het slapen daardoor nog steeds enkele basisfuncties uitvoeren, zoals ademhalen en de regulering van hun metabolisme. Dit is belangrijk omdat vissen constant moeten blijven zwemmen om zuurstof door hun kieuwen te laten stromen. Daarnaast moeten ze hun lichaamstemperatuur blijven reguleren om te overleven.

Hoewel de exacte reden voor de slaap van vissen nog niet volledig bekend is, gaat men ervan uit dat ook voor vissen slaap belangrijk is voor het herstel en de regeneratie van lichaam en hersenen.

Slaapmoment op de dag verschilt per vissoort

Niet iedere vis “slaapt” ’s nachts wanneer het donker is. Er zijn vissoorten die ’s nachts actiever zijn dan overdag. Deze vissen rusten dus juist overdag. Dit is vooral het geval bij soorten die leven in gebieden waar het water overdag erg warm kan worden, zoals koraalriffen en ondiepe meren.